W ostatnich latach europejskie startupy mierzą się z coraz trudniejszą sytuacją finansową. Dane z 2023 roku pokazują wyraźny spadek inwestycji venture capital (VC), choć nie tak drastyczny, jak wcześniej prognozowano. W trzecim kwartale ubiegłego roku firmy z Europy pozyskały 16,4 mld USD (15,6 mld EUR), co stanowiło wzrost o 28% w porównaniu do poprzedniego kwartału, ale wciąż było to znacznie mniej niż w rekordowych latach 2021-2022.

Trendy w finansowaniu startupów

W pierwszym kwartale 2024 roku globalny rynek odnotował drugi najniższy poziom finansowania startupów od 2018 roku. W Europie Środkowej i Wschodniej (CEE) sytuacja wyglądała podobnie – startupy zebrały 560 mln euro, co oznaczało spadek o 7% rok do roku. Najbardziej dotknięte zostały firmy na wczesnym etapie rozwoju (early-stage), które mają trudności z pozyskaniem kapitału na dalszą ekspansję.

Przyczyny spadku inwestycji

Główne czynniki wpływające na obecną sytuację to:

• Niższa aktywność funduszy VC – inwestorzy są bardziej ostrożni i koncentrują się na sprawdzonych projektach.
• Spowolnienie gospodarcze – inflacja i niepewność geopolityczna odstraszają duże inwestycje.
• Mniejsza liczba rund finansowania – startupy muszą dłużej czekać na kolejne transze kapitału.

Czy nadchodzi poprawa?

Eksperci zauważają, że najgorszy okres mógł już minąć, ale pełne ożywienie rynku nie nastąpi szybko. Startupy, które chcą przetrwać ten trudny czas, powinny skupić się na:

• Optymalizacji kosztów – redukcja zbędnych wydatków i zwiększenie efektywności operacyjnej.
• Szukaniu alternatywnych źródeł finansowania – granty, crowdfunding lub partnerstwa korporacyjne.
• Budowaniu trwałej wartości – inwestorzy coraz częściej wybierają projekty z jasnym modelem biznesowym i potwierdzonym popytem.

Mimo trudności, europejski ekosystem startupowy wciąż ma potencjał. Kluczem do sukcesu w obecnych warunkach jest elastyczność i umiejętność dostosowania się do zmieniającego się rynku.

W ostatnich latach europejskie startupy doświadczają wyraźnego spadku finansowania venture capital (VC), co znacząco wpływa na ich rozwój i możliwości innowacyjne. Choć w III kwartale 2023 r. odnotowano niewielki wzrost inwestycji (o 28% w porównaniu do poprzedniego kwartału), to ogólny trend pozostaje niepokojący. W 2023 r. finansowanie VC w Europie spadło o 50%, a w I kwartale 2024 r. osiągnęło drugi najniższy poziom od 2018 r. Co stoi za tym zjawiskiem?

Niepewność gospodarcza i geopolityczna

Jedną z kluczowych przyczyn jest niestabilność makroekonomiczna. Inflacja, podwyższone stopy procentowe oraz obawy przed recesją sprawiają, że inwestorzy VC są bardziej ostrożni. Dodatkowo, konflikty geopolityczne, takie jak wojna w Ukrainie, wpływają na globalny rynek kapitałowy, co przekłada się na mniejszą skłonność do ryzyka.

Zmiana priorytetów inwestorów

Inwestorzy coraz częściej koncentrują się na dojrzałych startupach z udowodnionym modelem biznesowym, zamiast wspierać wczesne fazy rozwoju (tzw. early-stage). Przykładem jest spadek finansowania w regionie Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) o 7% w 2023 r., gdzie większość środków trafiła do sprawdzonych firm. Startupy na wczesnym etapie mają trudności z pozyskaniem kapitału, co hamuje ich rozwój.

Mniejsza dostępność „taniego pieniądza”

W latach 2020-2022 niskie stopy procentowe i programy pomocowe po pandemii tworzyły idealne warunki dla inwestycji. Obecnie, w obliczu restrykcyjnej polityki banków centralnych, koszt kapitału wzrósł, a fundusze VC są bardziej selektywne. Przykładowo, fintechy czy projekty związane z AI wciąż przyciągają uwagę, podczas gdy mniej innowacyjne branże tracą na atrakcyjności.

Co mogą zrobić startupy?

W tej sytuacji przedsiębiorcy powinni skupić się na:

• Budowaniu trwałej wartości – pokazywaniu realnych przychodów i skalowalności modelu biznesowego,
• Dywersyfikacji źródeł finansowania – np. poprzez granty, crowdfunding lub partnerstwa korporacyjne,
• Optymalizacji kosztów – wydłużanie „pasy startowej” poprzez redukcję zbędnych wydatków.

Choć prognozy na 2024 r. sugerują możliwe ożywienie, startupy muszą być przygotowane na dalsze wyzwania. Kluczem będzie elastyczność i umiejętność adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych.

Analiza danych dotyczących finansowania europejskich startupów w latach 2022-2024 pokazuje wyraźne trendy spadkowe, choć w niektórych okresach można zaobserwować niewielkie oznaki ożywienia. W 2022 roku rynek venture capital (VC) w Europie osiągnął rekordowe poziomy, jednak już w kolejnym roku sytuacja diametralnie się zmieniła. W 2023 roku odnotowano spadek finansowania o 50% w porównaniu z poprzednim rokiem, co postawiło wiele młodych firm w trudnej sytuacji.

Kluczowe zmiany w poszczególnych latach

W pierwszym kwartale 2024 roku globalne finansowanie startupów osiągnęło drugi najniższy poziom od 2018 roku, co potwierdza utrzymującą się niepewność inwestorów. Dla porównania, w trzecim kwartale 2023 roku europejskie startupy pozyskały 16,4 mld USD (15,6 mld EUR), co stanowiło wzrost o 28% w stosunku do poprzedniego kwartału. Jednak nawet te pozytywne wahnięcia nie zmieniły ogólnego trendu spadkowego.

W regionie Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) sytuacja wyglądała podobnie. W 2023 roku startupy z tego obszaru zebrały łącznie 560 mln euro, co oznaczało spadek o 7% rok do roku. Wskazuje to na zmniejszające się zainteresowanie inwestorów wczesnymi fazami rozwoju firm technologicznych.

Co mogą zrobić startupy w tej sytuacji?

W obliczu spadku finansowania VC, przedsiębiorcy powinni rozważyć alternatywne źródła kapitału, takie jak:

• Granty unijne – wiele programów wspiera innowacyjne projekty,
• Finansowanie dłużne – pożyczki lub obligacje korporacyjne,
• Partnerstwa strategiczne – współpraca z większymi firmami, które mogą zapewnić nie tylko kapitał, ale też know-how.

Eksperci sugerują, że obecny okres może być czasem konsolidacji rynku, w którym przetrwają tylko najbardziej odporne i innowacyjne startupy. Firmy powinny skupić się na optymalizacji kosztów i budowaniu trwałej wartości, aby przyciągnąć inwestorów nawet w trudnych warunkach.

Choć europejskie startupy w całym regionie borykają się ze spadkiem finansowania, sytuacja nie wygląda jednakowo w różnych częściach kontynentu. Europa Zachodnia, mimo wyraźnego spowolnienia, wciąż pozostaje liderem pod względem pozyskiwanego kapitału. W trzecim kwartale 2023 r. startupy z tego regionu zgromadziły 15,6 mld euro, co oznacza wzrost o 28% w porównaniu do poprzedniego okresu. Główne huby, takie jak Berlin, Paryż czy Sztokholm, przyciągają większość inwestycji, choć kwoty są niższe niż w rekordowych latach 2021-2022.

Z kolei Europa Środkowo-Wschodnia (CEE) odnotowała w 2023 r. spadek inwestycji venture capital o 7%, z sumą zaledwie 560 mln euro. Kraje takie jak Polska, Czechy czy Rumunia, mimo dynamicznego rozwoju ekosystemów startupowych, wciąż pozostają w cieniu Zachodu. Głównymi przyczynami są mniejsza dostępność dużych funduszy VC, słabsza infrastruktura wsparcia oraz ograniczony dostęp do międzynarodowych inwestorów.

Kluczowe różnice i wyzwania

• Dostęp do kapitału: W Europie Zachodniej startupy mogą liczyć na większą liczbę aniołów biznesu i funduszy VC, podczas gdy w CEE dominują mniejsze rundy finansowania.
• Skala inwestycji: Średnia wartość rundy w CEE jest kilkukrotnie niższa niż na Zachodzie, co utrudnia skalowanie biznesów.
• Globalna konkurencja: Zachodnie startupy częściej przyciągają uwagę międzynarodowych funduszy, podczas gdy firmy z CEE muszą intensywniej zabiegać o uwagę inwestorów.

Dla startupów z Europy Środkowo-Wschodniej kluczowe może okazać się poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania, takich jak granty unijne, crowdfunding czy współpraca z korporacjami. Warto również rozwijać sieci kontaktów na arenie międzynarodowej, aby zwiększyć szanse na pozyskanie większego kapitału. Tymczasem firmy z Zachodu powinny skupić się na optymalizacji kosztów i szukaniu inwestorów strategicznych, którzy pomogą przetrwać trudniejszy okres.

W ostatnich latach europejskie startupy mierzą się z coraz trudniejszymi warunkami finansowania, co jest bezpośrednio powiązane z globalną sytuacją gospodarczą. Czynniki takie jak inflacja, wzrost stóp procentowych, niepewność geopolityczna oraz spowolnienie gospodarcze w kluczowych regionach świata znacząco wpłynęły na decyzje inwestorów venture capital (VC). W efekcie wiele młodych firm zmaga się z ograniczonym dostępem do kapitału, co utrudnia ich rozwój i skalowanie.

Dane mówią same za siebie

W 2023 roku finansowanie VC w Europie odnotowało spadek o 50% w porównaniu z poprzednimi latami, a choć w 2024 r. tempo spadku nieco zwolniło, to wciąż pozostaje ono znaczące. Przykładowo, w I kwartale 2024 r. globalne inwestycje w startupy osiągnęły drugi najniższy poziom od 2018 roku. W Europie Środkowej i Wschodniej (CEE) sytuacja również nie napawa optymizmem – w drugim kwartale 2023 r. startupy z tego regionu pozyskały 560 mln euro, co oznacza spadek o 7% rok do roku.

Główne przyczyny spadku inwestycji

• Wzrost stóp procentowych – wyższe koszty kredytu sprawiają, że inwestorzy są bardziej ostrożni i preferują stabilniejsze aktywa.
• Niepewność rynkowa – konflikty geopolityczne i wahania gospodarcze zwiększają ryzyko inwestycyjne.
• Spadek wycen startupów – wiele firm technologicznych straciło na wartości, co zniechęca inwestorów do dużych zakładów.
• Mniejsza dostępność „łatwych pieniędzy” – era taniego kapitału, która napędzała boom na startupy, dobiegła końca.

Jak startupy mogą przetrwać trudny okres?

W obliczu tych wyzwań przedsiębiorcy muszą dostosować strategię. Warto skupić się na:

• Optymalizacji kosztów – redukcja zbędnych wydatków i zwiększenie efektywności operacyjnej.
• Poszukiwaniu alternatywnych źródeł finansowania – granty, crowdfunding lub partnerstwa korporacyjne.
• Większym nacisku na rentowność – inwestorzy coraz częściej oczekują realnych przychodów, a nie tylko wzrostu.

Choć obecna sytuacja jest trudna, eksperci wskazują, że może to być czas na „zdrową korektę” rynku. Startupy, które przetrwają ten okres, mają szansę wyjść z niego silniejsze i lepiej przygotowane na przyszłe wyzwania.

Choć europejskie startupy wciąż mierzą się ze spadkiem finansowania venture capital, eksperci wskazują na pierwsze oznaki potencjalnego ożywienia. W I kwartale 2024 roku globalne inwestycje osiągnęły drugi najniższy poziom od 2018 roku, jednak w niektórych regionach, takich jak Europa Środkowo-Wschodnia, spadek wyniósł jedynie 7% – co może sugerować, że najgorsze już za nami.

Co przyniesie najbliższa przyszłość?

Analizy rynkowe pokazują, że choć finansowanie w Europie wciąż jest niższe niż w rekordowych latach 2021-2022, tempo spadku wyraźnie zwalnia. W trzecim kwartale 2023 roku odnotowano nawet 28% wzrost inwestycji w porównaniu do poprzedniego okresu, co może być zapowiedzią stabilizacji. Kluczowe czynniki, które mogą wpłynąć na poprawę sytuacji, to:

• Ożywienie gospodarcze – poprawa koniunktury w strefie euro może zachęcić inwestorów do większego ryzyka
• Nowe programy wsparcia – inicjatywy takie jak Europejski Fundusz Innowacji czy krajowe platformy dla startupów
• Rosnące zainteresowanie AI i zielonymi technologiami – sektory te przyciągają nadproporcjonalną część kapitału

Jak startupy mogą przygotować się na zmianę trendu?

Firmy, które przetrwały trudny okres, powinny skupić się na:

• Budowaniu wiarygodności poprzez wskaźniki rentowności – inwestorzy coraz częściej wymagają realnych modeli biznesowych
• Dywersyfikacji źródeł finansowania – warto rozważyć granty, crowdfunding lub partnerstwa korporacyjne
• Optymalizacji kosztów – aby przetrwać do momentu poprawy warunków rynkowych

Przykładem skutecznego dostosowania się do nowych realiów jest estoński Bolt, który w 2023 roku skupił się na zwiększaniu efektywności operacyjnej, zamiast agresywnej ekspansji. Podobne strategie mogą okazać się kluczowe w nadchodzących miesiącach.

Choć prognozy nie wskazują na szybki powrót do rekordowych poziomów finansowania, wiele wskazuje na to, że najtrudniejszy okres dla europejskich startupów może być już za nami. Kluczowe będzie jednak, by firmy wykorzystały nadchodzące ożywienie w sposób przemyślany i zrównoważony.

W obliczu spadającego finansowania venture capital, europejskie startupy muszą szybko dostosować swoje strategie, aby przetrwać trudny okres. Dane z 2023 i początku 2024 roku pokazują wyraźny trend – inwestorzy są bardziej ostrożni, a dostęp do kapitału staje się ograniczony. Jak zatem młode firmy mogą zabezpieczyć swoją przyszłość?

Optymalizacja kosztów i zwiększenie efektywności

Jednym z kluczowych działań powinno być ścisłe zarządzanie przepływami pieniężnymi. Wiele startupów decyduje się na:

• Redukcję zbędnych wydatków operacyjnych
• Automatyzację procesów w celu obniżenia kosztów pracy
• Negocjacje z dostawcami o lepsze warunki współpracy

Przykładem może być estoński Bolt, który w 2023 roku wprowadził program optymalizacji, pozwalający zaoszczędzić 15% miesięcznych kosztów.

Dywersyfikacja źródeł finansowania

Zamiast polegać wyłącznie na inwestorach VC, warto rozważyć:

• Granty unijne i programy wsparcia (np. Horizon Europe)
• Finansowanie dłużne od instytucji finansowych
• Model revenue-based financing

Polski startup Booksy skutecznie wykorzystał mieszane źródła finansowania, łącząc inwestycje VC z dotacjami na rozwój technologii.

Koncentracja na rentowności

W czasach, gdy „wzrost za wszelką cenę” przestaje być priorytetem, kluczowe staje się:

• Skupienie na klientach generujących najwyższy zysk
• Rozwój funkcji produktu o największej wartości dla użytkowników
• Wprowadzanie modeli subskrypcyjnych gwarantujących stały przychód

Budowanie strategicznych partnerstw

Współpraca z większymi firmami może zapewnić start-upom:

• Dostęp do nowych rynków bez dużych nakładów
• Możliwość korzystania z infrastruktury partnera
• Wspólne projekty badawczo-rozwojowe

Przykładem jest współpraca niemieckiego start-upu Lilium z Lufthansą w zakresie rozwoju elektrycznej awiacji.

Choć sytuacja finansowa europejskich start-upów pozostaje trudna, odpowiednie strategie mogą nie tylko pomóc przetrwać ten okres, ale także wzmocnić pozycję firmy na przyszłość. Kluczem jest elastyczność, kreatywność i umiejętność szybkiego dostosowania się do zmieniających się warunków rynkowych.

W obliczu spadającego finansowania venture capital w Europie, rola rządów i instytucji w wspieraniu innowacyjnych firm staje się kluczowa. W 2023 roku europejskie startupy odnotowały znaczący spadek inwestycji, sięgający nawet 50% w niektórych regionach. W tej sytuacji publiczne programy wsparcia mogą być kołem ratunkowym dla młodych przedsiębiorstw.

Instrumenty finansowe dla startupów

Wiele krajów UE wprowadziło specjalne fundusze gwarancyjne i pożyczki preferencyjne dla startupów. Przykładem jest niemiecki ERP Digitalisierungs- und Innovationskredit, oferujący niskooprocentowane kredyty do 25 mln euro. Francja z kolei rozwija program French Tech Visa, ułatwiający zatrudnianie międzynarodowych talentów.

• Polski Program Start In Poland oferujący granty do 200 tys. zł
• Holenderski Innovation Credit dla firm technologicznych
• Szwedzki Almi Invest zapewniający kapitał zalążkowy

Wsparcie merytoryczne i networking

Poza finansowaniem, instytucje publiczne organizują programy akceleracyjne i mentoringowe. Europejski Bank Inwestycyjny prowadzi InnovFin Advisory, pomagający startupom w przygotowaniu do pozyskania inwestorów. Warto śledzić także lokalne inicjatywy jak:

• Huby technologiczne (np. Station F w Paryżu)
• Programy matchmakingowe z korporacjami
• Darmowe szkolenia z prawa własności intelektualnej

Dla startupów szukających wsparcia, eksperci radzą:

• Regularnie sprawdzać ogłoszenia na portalach rządowych
• Uczestniczyć w konkursach grantowych organizowanych przez instytucje UE
• Nawiązywać kontakt z lokalnymi parkami technologicznymi

Choć publiczne wsparcie nie zastąpi w pełni kapitału venture capital, może pomóc przetrwać trudny okres i przygotować firmę na lepsze czasy. W 2024 roku szczególnie warto zwrócić uwagę na programy związane z transformacją cyfrową i zieloną energią, które otrzymują dodatkowe środki z budżetów unijnych.

W obliczu spadającego finansowania venture capital w Europie wiele startupów zmaga się z trudnościami. Jednak niektórym firmom udaje się nie tylko przetrwać, ale także odnieść sukces. Warto przyjrzeć się ich strategiom, które mogą być inspiracją dla innych przedsiębiorstw w podobnej sytuacji.

1. Bolt – efektywność kosztowa jako klucz do sukcesu

Estoński startup Bolt, działający w branży transportowej, mimo spadku finansowania w 2023 roku zdołał utrzymać rentowność. Firma skupiła się na optymalizacji kosztów i ekspansji na rynki o niższej konkurencji, takich jak Afryka. Dzięki temu nie tylko przetrwała trudny okres, ale także zwiększyła swoje przychody o 30% w porównaniu do poprzedniego roku.

2. DeepL – inwestycja w technologię zamiast szybkiego skalowania

Niemiecka firma DeepL, specjalizująca się w tłumaczeniach maszynowych, postawiła na rozwój swojej technologii AI zamiast na agresywną ekspansję. Pomimo mniejszych inwestycji zewnętrznych, udało jej się zdobyć nowych klientów korporacyjnych, oferując lepszą jakość usług niż konkurenci. W efekcie ich wartość rynkowa wzrosła o 40% w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

3. Packhelp – skupienie się na klientach lokalnych

Polski startup Packhelp, oferujący ekologiczne opakowania, w odpowiedzi na spadek finansowania zmienił strategię. Zamiast konkurować na globalnym rynku, skupił się na klientach z Europy Środkowo-Wschodniej, redukując koszty logistyki i budując silniejsze relacje z odbiorcami. To pozwoliło im utrzymać dodatni cash flow nawet w trudnych warunkach.

Kluczowe wnioski dla startupów

Przykłady te pokazują, że nawet w trudnym klimacie inwestycyjnym możliwe jest osiągnięcie sukcesu. Oto najważniejsze lekcje:

• Optymalizuj koszty – szukaj oszczędności bez uszczerbku dla jakości produktu
• Skup się na swojej przewadze konkurencyjnej – inwestuj w to, co wyróżnia twój startup
• Dostosuj skalę działania do sytuacji rynkowej – czasem lepsza jest mniejsza, ale stabilna ekspansja
• Buduj relacje z obecnymi klientami – ich lojalność może być kluczowa w trudnych czasach

Choć obecna sytuacja finansowa europejskich startupów jest trudna, przedstawione przypadki dowodzą, że odpowiednia strategia i elastyczność mogą przynieść dobre rezultaty nawet przy mniejszych nakładach inwestycyjnych.